CERTYFIKOWANE PREBIOTYKI LOW FODMAP i ich rola w dietoterapii schorzeń gastrologicznych
Błonnik, czyli niestrawne i niewchłaniane węglowodany, to składnik żywności, wokół którego narosło wiele mitów. Z jednej strony jest powszechnie uznawany za niezbędny element zbilansowanej diety, z drugiej – często bywa ograniczany (nie zawsze zasadnie) w przebiegu wielu chorób przewodu pokarmowego. Jak zatem pogodzić te sprzeczności i skutecznie wspierać pacjentów gastrologicznych? Wraz z rozwojem nauki, metod badawczych a także rosnącemu zainteresowaniu naukowców na całym świecie, wiedza na temat błonnika – jego rodzajów i właściwości – jest dziś już znacznie większa. Co umożliwia jego bardziej precyzyjne dopasowanie do specyficznych potrzeb przewodu pokarmowego. Szczególnym wyzwaniem są chorzy z SIBO i IBS, w przypadku których niektóre rodzaje błonnika mogą nasilać objawy gastryczne, podczas gdy inne będą wspomagać ich terapię, a nawet łagodzić codzienne dolegliwości.
Błonnik, czyli niestrawne i niewchłaniane węglowodany, to składnik żywności, wokół którego narosło wiele mitów. Z jednej strony jest powszechnie uznawany za niezbędny element zbilansowanej diety, z drugiej – często bywa ograniczany (nie zawsze zasadnie) w przebiegu wielu chorób przewodu pokarmowego. Jak zatem pogodzić te sprzeczności i skutecznie wspierać pacjentów gastrologicznych? Wraz z rozwojem nauki, metod badawczych a także rosnącemu zainteresowaniu naukowców na całym świecie, wiedza na temat błonnika – jego rodzajów i właściwości – jest dziś już znacznie większa. Co umożliwia jego bardziej precyzyjne dopasowanie do specyficznych potrzeb przewodu pokarmowego. Szczególnym wyzwaniem są chorzy z SIBO i IBS, w przypadku których niektóre rodzaje błonnika mogą nasilać objawy gastryczne, podczas gdy inne będą wspomagać ich terapię, a nawet łagodzić codzienne dolegliwości.
SIBO i IBS – rosnący problem w gastroenterologii
Przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO) definiuje się jako wzrost zawartości bakterii w jelicie cienkim powyżej wartości prawidłowych [1]. Tego rodzaju rozrost przyczynia się do nadmiernego tworzenia gazów (np.H2). W efekcie dochodzi do wzdęć i bólu brzucha, którym mogą towarzyszyć zaburzenia motoryki jelit (biegunka, zaparcie). SIBO powoduje również zaburzenia trawienia oraz wchłaniania substancji odżywczych, co w dalszej perspektywie będzie powodować różnego rodzaju niedobory i niedożywienie.
Przyczyny SIBO:
- opóźniony czas tranzytu ustno-kątniczego (OCTT)
- zmniejszone wydzielanie kwasu żołądkowego np. wyniku stosowania inhibitorów pompy protonowej (IPP) lub po operacji żołądka
- zarzucanie treści okrężnicy do jelita cienkiego na skutek dysfunkcji zastawki krętniczo-kątniczej [2].
Najnowsze dane epidemiologiczne sugerują, że problem SIBO może dotyczyć nawet 33,8% pacjentów z różnymi dolegliwościami gastroenterologicznymi [3]. Ryzyko jego wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem oraz przy stosowaniu leków. Uważa się, że schorzenie wikła się w przebieg wielu chorób gastrologicznych (choroba uchyłkowa, celiakia, choroby zapalne jelit czy kamica żółciowa), ale i niegastrologicznych (astma, choroba Parkinsona czy niedoczynność tarczycy). W przypadku marskości wątroby, cukrzycy czy raka trzustki zaobserwowano związek między ciężkością choroby a obecnością SIBO. Jak widać, temat ten staje się coraz bardziej interesujący dla naukowców i konieczne są dalsze prace oceniające wpływ eradykacji SIBO na stan zdrowia i rokowanie pacjentów z różnymi jednostkami chorobowymi [3].
SIBO bardzo często współwystępuje z zespołem jelita drażliwego (IBS). Metaanalizy pokazują, że od 36,7% do 78% pacjentów z IBS zmaga się również z SIBO [4]. IBS to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, na które cierpi około 11,2% dorosłej populacji świata [5]. Uznane za zaburzenie czynnościowe związane z nadwrażliwością trzewną. Uważa się, że to choroba z pograniczna gastrologii i neurologii. Istotnym aspektem w patofizjologii ej jednostki chorobowej jest zaburzona komunikacja w osi jelitowo-mózgowej. W grupie chorych obserwuje się zaburzenia mikrobioty jelitowej. Liczba bakterii z rodzaju Lactobacillus, Collinsella i Bifidobacterium u pacjentów z IBS spada, podczas gdy liczba Enterobacteriaceae, Anaerobes, Ruminococcus gnavus i Bacteroides wzrasta [6].
Dieta i edukacja żywieniowa
Dieta o niskiej zawartości FODMAP jest jedną z najlepiej przebadanych diet w dietoterapii IBS. Dotychczas na temat tej strategii żywieniowej opublikowano ponad 800 prac w 227 czasopismach, autorstwa 3343 badaczy z 1233 instytucji w 59 krajach [7], a wiele towarzystw gastroenterologicznych uwzględnia ją w swoich rekomendacjach. Podstawową zasadą diety low FODMAP jest ograniczenie spożycia małych, niestrawnych i silnie fermentujących węglowodanów (FODMAP), co prowadzi do zmniejszenia osmolarności i produkcji gazów w jelitach. Dla pacjenta oznacza to redukcję objawów ze strony przewodu pokarmowego.
3 rekomendowane etapy diety:
- eliminacja (2-6 tygodni)
- reintrodukcja – ponowne wprowadzenie żywności FODMAP
- personalizacja na podstawie wyników reintrodukcji [9].
FODMAP czyli…
Fermentujące
Oligosacharydy (np. FOS, GOS – prebiotyki)
Disacharydy (np. laktoza)
Monosacharydy (np. fruktoza)
Poliole (np. sorbitol, ksylitol)
Dieta Low FODMAP została opracowana przez naukowców z Uniwersytetu Monash. Dzięki dużej ilości badań nad tą dietą znane dziś są jej zalety, ale i ograniczenia. Jednych z nich jest czas. Dieta ta powinna być stosowana wyłącznie czasowo, ponieważ w jej trakcie może dochodzić do obniżenia poziomu wielu korzystnych bakterii i metabolitów [8]. Najnowsze dane wskazują, że może prowadzić do spadku liczebności bakterii z rodzaju Bifidobacterium [10]. Wcześniejsze publikacje sugerują, że stosowanie diety low FODMAP u osób zdrowych powoduje nie tylko spadek liczby pożytecznych bakterii, takich jak Actinobacteria (głównie Bifidobacterium), ale także ogólne zmniejszenie liczby bakterii [11]. W 4-tygodniowym badaniu Bennet i wsp. zaobserwowali zwiększoną dysbiozę, prowadzącą do obniżenia całkowitego stężenia krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) u pacjentów z IBS w trakcie diety [12]. W randomizowanym badaniu porównującym dietę low FODMAP ze standardową australijską dietą stwierdzono wyraźne zmniejszenie klastrów XIVa i IV Clostridium wytwarzających maślan [13]. Obok mniejszej liczebności Bifidobacterium często obserwuje się również spadek liczebności kluczowej dla mikrobiomu jelitowego Faecalibacterium prausnitzii [14]. Dwa główne FODMAP-y (FOS, GOS) ograniczane w trakcie fazy restrykcyjnej diety są szczególnie znane z właściwości prebiotycznych. Sugeruje się, że ich ograniczenie w diecie Low FODMAP może być odpowiedzialne za zmiany mikrobiologiczne zachodzące w mikrobiomie jelitowym.
Błonnik dietetyczny i prebiotyczny w SIBO i IBS
Ważnym i rekomendowanym elementem dietoterapii pacjentów z IBS jest celowana podaż błonnika [15]. Błonnik prebiotyczny odgrywa kluczową rolę w modulowaniu mikrobioty jelitowej, dostarczając substratów do fermentacji bakteryjnej, z której powstają niezbędne krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA). Jednym z najważniejszych SCFA jest maślan, który stanowi podstawowe paliwo dla komórek okrężnicy, wspierając ich wzrost i funkcjonowanie. Korzystnie wpływa na szczelność bariery jelitowej i komunikację w osi jelitowo-mózgowej [16]. Odpowiednia podaż błonnika w diecie pacjentów z IBS czy SIBO wspiera ich mikrobiom jelitowy i produkcję korzystnych metabolitów, co może obniżać ryzyko rozwoju innych chorób gastrologicznych.
Wielu lekarzy i dietetyków staje przed pytaniem, jaki błonnik wesprze mikrobiotę jelitową i jednocześnie nie nasili objawów jelitowych u wielu pacjentów gastrologicznych, którzy nie tolerują szybko fermentujących węglowodanów FODMAP.
Cechy i właściwości błonnika w IBS i SIBO:
- rozpuszczalny w wodzie
- średnio, wolno fermentujący
- prebiotyczny
- low FODMAP (certyfikowany)
Uniwersytet Monash obok działalności naukowej i edukacyjnej jest twórcą specjalnego programu certyfikacji. W swoim uniwersyteckim laboratorium ocenia różnego rodzaju produkty spożywcze i suplementy diety z całego świata pod kątem zawartości problematycznych w IBS FODMAP-ów. Po przejściu procesu certyfikacji produkty otrzymują specjalne logo informujące o niskiej zawartości FODMAP. Dla osób stosujących dietę jest to bardzo pomocne i daje gwarancję bezpieczeństwa stosowania.
Błonniki prebiotyczne certyfikowane jako Low FODMAP przez Uniwersytet Monash
- częściowo hydrolizowana guma guar (PHGG)
- oporna dekstryna kukurydziana
- guma akacjowa [17].
Prebiotyk do zadań specjalnych wspierający terapie schorzeń gastrologicznych
PHGG – częściowo hydrolizowana guma guar
Rozpuszczalna w wodzie, nielepka i nieżelująca częściowo hydrolizowana guma guar (PHGG) spełnia wymagania wielu trudnych pacjentów [18]. To prebiotyk stosowany od ponad 20 lat w żywieniu klinicznym, którego skuteczność i bezpieczeństwo potwierdziło ok. 180 badań. Dzięki swoim właściwościom regulującym może być stosowany w przypadku biegunek, zaparć, a także wzdęć. Zespół badaczy z Japonii w randomizowanym badaniu klinicznym ocenił wpływ spożywania PHGG na konsystencję stolca wśród pacjentów z tendencją do biegunek [19]. Uczestników badania podzielono na dwie grupy: badaną i placebo. Na początku badania oceniono stolec wszystkich uczestników za pomocą Bristolskiej Skali Uformowania Stolca. Dominowała postać nr 5 i 6 (luźniejszy, drobne kawałki, brak stałej konsystencji). Następnie jednej z grup podawano 5 g PHGG dziennie przez okres 12 tygodni. Po tym czasie zaobserwowano zdecydowaną poprawę konsystencji stolca w grupie prebiotycznej. Wysunięto wniosek, że PHGG może wspierać osoby ze skłonnością do luźniejszych stolców i tendencją do biegunek. Dzięki tym badaniu udowodniono również działanie prebiotyczne PHGG, ponieważ jej suplementacja stymulowała wzrostu korzystnych bakterii jelitowych. Zaobserwowano zwiększenie liczebności Bifidobacterium i Lactobacillus w próbkach stolca osób z grupy badanej. Badacze uznali, że poprawa konsystencji stolca mogła nastąpić właśnie poprzez regulację mikrobioty jelitowej [18]. PHGG największą popularnością od lat cieszy się wśród pacjentów z zaparciami. Przeglądy literatury naukowej sugerują, że dzienna porcja 5-7g pozwala na poprawę i regulację częstości defekacji wśród osób zmagających się z przewlekłym problemem zaparć [20]. W IBS również oceniono skuteczność jej działania. W randomizowanym badaniu w trakcie 12- tygodniowej interwencji prebiotycznej (PHGG) u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego zauważono redukcję wzdęć i gazów. Efekt utrzymywał się co najmniej 4 tygodnie po ostatnim podaniu PHGG [21].
PHGG, a leczenie farmakologiczne SIBO i IBS
Wśród metod leczenia SIBO i IBS znajdziemy również antybiotykoterapię, mającą na celu eradykację przerostów bakteryjnych. Popularnym lekiem jest eubiotyk – rifaksymina. Od wielu lat stosuje się ją w wielu schorzeniach gastrologicznych. Farmakoterapia również może być wsparta suplementacją PHGG. Zespół dr Furnari porównał terapię rifaksyminą z terapią łączoną (rifaksymina+PHGG 5-10g) w grupie pacjentów z SIBO. Zdecydowanie lepsze wyniki, w tym poprawę samopoczucia badanychyskano przy leczeniu wspartym suplementacją błonnikiem prebiotycznym. Efektywność eradykacji przerostu bakteryjnego jelita cienkiego wyniosła aż 85%. Badacze uznali, że wsparcie terapii antybiotykowej za pomocą PHGG może stanowić skuteczniejszą metodę leczenia SIBO [22].
Prebiotyki a stany zapalne
W badaniach eksperymentalnych zauważa się potencjał PHGG w redukcji markerów zapalnych. W jednym z nich zaobserwowano, że suplementacja prebiotykiem zwiększyła tłumienie indukowanej przez LPS produkcji TNF-α. Wykazano, że spożycie PHGG hamuje stan zapalny. Zjawisko to może być powiązane ze zmianami w wytwarzaniu SCFA indukowanych przez mikrobiotę jelitową. Wpływ PHGG na procesy zapalne i autoimmunologiczne zdecydowanie wymaga dalszych badań, jednak zauważa się coraz bardziej jej ogromny potencjał terapeutyczny [23].
Low FODMAP-owe prebiotyki dla zdrowia metabolicznego
Guma akacjowa
Guma akacjowa jest błonnikiem dietetycznym i prebiotycznym, który został przebadany przez Uniwersytet Monash. Od wieków stosowana w krajach Afryki Subsaharyjskiej jako domowe lekarstwo na różnego rodzaju schorzenia. Na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej wykorzystuje się jej właściwości antybakteryjne w utrzymywaniu higieny jamy ustnej. Dzięki rozwojowi nauki dziś wiemy o jej właściwościach zdecydowanie więcej. Aktualne dane naukowe pokazują, że promuje ona wzrost istotnych dla zdrowia bakterii probiotycznych (Bifidobacterium spp. i Lactobacillus spp.) oraz wpływa na produkcję SCFA (octan, propionian, maślan). Jako prebiotyk wykazuje również działanie immunomodulacyjne (wsparcie terapii chorób immunologicznych np. RZS). Wykazano, że jej suplementacja obniża poziom TNF-α i wartość OB [24]. W innych badaniach klinicznych zauważono jej pozytywny wpływ na wskaźniki ryzyka sercowo-naczyniowego: obniżenie ciśnienia krwi oraz poziomu glukozy na czczo. W interwencjach odnotowuje się ponadto zwiększenie sytości oraz poprawę jakości wypróżnień i redukcję wzdęć [25]. W połączeniu z atorwastatyną przyczynia się do obniżenia całkowitego poziomu cholesterolu, LDL i trójglicerydów u pacjentów z hiperlipidemią [26].
Oporna dekstryna kukurydziana Fibersol-2
Numerem trzy wśród prebiotyków certyfikowanych jest Fibersol-2. To oporna maltodekstryna o właściwościach prebiotycznych, wytwarzana ze skrobi kukurydzianej. Badania wykazały, że jej suplementacja również korzystnie oddziałuje na wskaźniki zdrowia metabolicznego (spadek poziomu glukozy we krwi i insuliny po posiłku oraz spadek poziomu trójglicerydów we krwi i cholesterolu w surowicy) [27]. Co istotne dla pacjentów gastrologicznych nie powoduje nadmiernej ilości gazów i reguluje pasaż jelitowy. Potencjał opornych dekstryn jest zauważany od wielu lat. Ich możliwości działania są dość szerokie. W jednym z badań zaobserwowano redukcję objawów związanych z PCOS (zespół policystycznych jajników) oraz poprawę parametrów metabolicznych i hormonalnych u kobiet, które spożywały codziennie 20 gram opornej dekstryny [28].
Błonniki prebiotyczne w profilaktyce i we wspieraniu terapii
Dieta bogata w błonnik jest powszechnie uznawana za ważny element profilaktyki wielu chorób cywilizacyjnych, takich jak choroby układu krążenia, otyłość czy nowotwory jelita grubego. Jednak pacjenci gastrologiczni z IBS lub SIBO często mają trudności z tolerowaniem wielu grup produktów spożywczych, w tym tych bogatych w krótkołańcuchowe węglowodany często prebiotyczne FODMAP. Kluczowym wyzwaniem dla tych pacjentów jest właściwe dobranie modelu żywienia oraz odpowiedniego rodzaju błonnika, który nie obciąży przewodu pokarmowego a jednocześnie wesprze mikrobiom jelitowy. W ostatnich latach prace naukowe prowadzone przez Uniwersytet Monash przyczyniły się do lepszego zrozumienia zespołu jelita drażliwego i opracowania diety Low FODMAP. Certyfikowane przez tę jednostkę naukową błonniki prebiotyczne mogą stanowić równie ważny i bezpieczny element terapii pacjentów z SIBO i IBS.
Bibliografia:
- Bushyhead D, Quigley EMM. Small Intestinal Bacterial Overgrowth-Pathophysiology and Its Implications for Definition and Management. 2022;163:593–607.
- Skrzydło-Radomańska B, Cukrowska B. How to Recognize and Treat Small Intestinal Bacterial Overgrowth? J Clin Med. 2022;11
- Irina Efremova , Roman Maslennikov , Elena Poluektova ,Epidemiology of small intestinal bacterial overgrowth, World J Gastroenterol. 2023 Jun 14; 29(22): 3400–3421
- Ghoshal UC, Nehra A, Mathur A, Rai S. A meta-analysis on small intestinal bacterial overgrowth in patients with different subtypes of irritable bowel syndrome. J Gastroenterol Hepatol. 2020;35:922–931., Small Intestinal Bacterial Overgrowth and Irritable Bowel Syndrome: A Bridge between Functional Organic Dichotomy, Gut Liver. 2017 Mar; 11(2): 196–208.
- Rodiño-Janeiro BK, Vicario M, Alonso-Cotoner C, et al.. A review of microbiota and irritable bowel syndrome: future in therapies. Adv Ther 2018;35:289–310. 10.1007/s12325-018-0673-5
- Huang KY, Wang FY, Lv M, Ma XX, Tang XD, Lv L. Irritable bowel syndrome: Epidemiology, overlap disorders, pathophysiology and treatment. World J Gastroenterol 2023; 29(26): 4120-4135 [PMID: 37475846 DOI: 10.3748/wjg.v29.i26.4120
- Cheng Xu: Global research trend and hotspot in the low FODMAP diet: a bibliometric analysis ,J Health Popul Nutr. 2024; 43: 63.
- Chey WD, Hashash JG, Manning L, Chang L. AGA Clinical Practice Update on the Role of Diet in Irritable Bowel Syndrome: Expert Review. 2022;162:1737-1745.e5
- Efficacy of a low-FODMAP diet in adult irritable bowel syndrome: a systematic review and meta-analysis, Eur J Nutr. 2021
- Daniel So, Amy Loughman, Heidi M Staudacher, Effects of a low FODMAP diet on the colonic microbiome in irritable bowel syndrome: a systematic review with meta-analysis, Am J Clin Nutr. 2022 Oct 6;116(4):943-952. doi: 10.1093/ajcn/nqac176.
- Sloan TJ, Jalanka J, Major GAD, et al.. A low FODMAP diet is associated with changes in the microbiota and reduction in breath hydrogen but not colonic volume in healthy subjects. PLoS One 2018;13:e0201410–e. 10.1371/journal.pone.0201410
- Bennet SMP, Böhn L, Störsrud S, et al.. Multivariate modelling of faecal bacterial profiles of patients with IBS predicts responsiveness to a diet low in FODMAPs. Gut 2018;67:872–81. 10.1136/gutjnl-2016-313128
- Halmos EP, Christophersen CT, Bird AR, et al.. Diets that differ in their FODMAP content alter the colonic luminal microenvironment. Gut 2015;64:93–100. 10.1136/gutjnl-2014-307264
- Hustoft TN, Hausken T, Ystad SO, et al.. Effects of varying dietary content of fermentable short-chain carbohydrates on symptoms, fecal microenvironment, and cytokine profiles in patients with irritable bowel syndrome. Neurogastroenterol Motil 2017;29:e12969. 10.1111/nmo.12969
- Sonnenburg ED, Sonnenburg JL. Starving our microbial self: the deleterious consequences of a diet deficient in microbiota-accessible carbohydrates. Cell Metab 2014;20:779–86. 10.1016/j.cmet.2014.07.003).
- Ford AC, Moayyedi P, Chey WD, Harris LA, Lacy BE, Saito YA, Quigley EMM; ACG Task Force on Management of Irritable Bowel Syndrome. American College of Gastroenterology Monograph on Management of Irritable Bowel Syndrome. Am J Gastroenterol. 2018;113:1-18.
- Monash University FODMAP Diet app
- Jonas J. Atzler, Characteristics and properties of fibres suitable for a low FODMAP diet- an overview,Trends in Food Science & Technology Volume 112, June 2021, Pages 823-836
- Zenta Yasukawa ;:Effect of Repeated Consumption of Partially Hydrolyzed Guar Gum on Fecal Characteristics and Gut Microbiota: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled, and Parallel-Group Clinical Trial, Nutrient, 2019
- Kapoor M.P., Sugita M., Fukuzawa Y. i wsp. Impact of partially hydrolyzed guar gum (PHGG) on constipation prevention: A systematic review and meta-analysis. Journal of Functional Foods 2017, 33: 52–66
- Niv,corresponding author A. Halak, E. Tiommny, Randomized clinical study: Partially hydrolyzed guar gum (PHGG) versus placebo in the treatment of patients with irritable bowel syndrome, Nutr Metab (Lond). 2016; 13: 10.
- Furnari, Clinical trial: the combination of rifaximin with partially hydrolysed guar gum is more effective than rifaximin alone in eradicating small intestinal bacterial overgrowth, Aliment Pharmacol Ther 2010; 32: 1000–1006
- Yuka Inaoka Yokogawa M.S. a, Eri Oyanagi Ph.D. a, Takafumi Aoki, LPS-induced TNF-α production is attenuated by intake with PHGG via gut microbial fermentation in mice, Nutrition Volume 101, September 2022, 111705
- Kamal,; Gum Arabic Fibers Decreased Inflammatory Markers and Disease Severity Score among Rheumatoid Arthritis Patients, Phase II Trial, Int J Rheumatol. 2018; 2018: 4197537.
- Amjad H. Jarrar;: The Effect of Gum Arabic (Acacia senegal) on Cardiovascular Risk Factors and Gastrointestinal Symptoms in Adults at Risk of Metabolic Syndrome: A Randomized Clinical Trial, Nutrients 2021, 13(1), 194
- Mohamed R.E., Gadour M.O., Adam I. The lowering effect of Gum Arabic on hyperlipidemia in Sudanese patients. 2015;6:160. doi: 10.3389/fphys.2015.00160
- Włodarczyk:Efficiency of Resistant Starch and Dextrins as Prebiotics: A Review of the Existing Evidence and Clinical Trials,Nutrients, . 2021 Oct 26;13(11):3808. doi: 10.3390/nu13113808.
- Sevda Gholizadeh Shamasbi, The effect of resistant dextrin as a prebiotic on metabolic parameters and androgen level in women with polycystic ovarian syndrome: a randomized, triple-blind, controlled, clinical trial, European Journal of Nutrition, © Springer-Verlag GmbH Germany, part of Springer Nature 2018
Pozostałe artykuły
BŁONNIK NA CO DZIEŃ: KLUCZOWY SKŁADNIK DLA ZDROWIA JELIT I ZRÓWNOWAŻONEJ MIKROBIOTY
O błonniku napisano i powiedziano już sporo. Wydaje się, że tak dużo o nim wiemy, a jednak to nadal bardzo problematyczny składnik współczesnej diety. Błędnie kojarzony wyłącznie z mało atrakcyjnymi i monotonnymi otrębami w każdym posiłku, stał się dla wielu żywieniową zmorą (zupełnie niesłusznie). Dziś spróbujemy nieco odczarować jego urok i odkryć jego wielki potencjał na nowo.
RAK JELITA GRUBEGO A MIKROBIOM JELITOWY: Wpływ, Badania i Potencjał Terapeutyczny
Każdego roku choroba nowotworowa jest rozpoznawana u ok. 18,1 miliona ludzi na całym świecie. Nowotwór jelita grubego jest na trzecim miejscu wśród najczęściej diagnozowanych. Choroba o wczesnym początku (poniżej 50. roku życia) odpowiada dziś już za ok. 10% wszystkich przypadków.
ROLA JELIT W TERAPIACH TRYCHOLOGICZNYCH
Jak to możliwe, aby kosmki jelitowe będące częścią przewodu pokarmowego wpływały na mieszki włosowe lub na skórę? Pierwszą wskazówkę znajdujemy już na samym początku. Jest to moment po zapłodnieniu, gdy w kobiecym łonie kształtowany jest zarodek. Łączące i powielające się komórki podzielone są na 3 warstwy tzw. listki zarodkowe. Kluczowy dla tematu osi jelito-skóra jest listek zarodkowy o nazwie ektoderma. To zbiór komórek, z których powstają: jelita, układ nerwowy oraz skóra ze swoimi przydatkami.