Przez długi czas głównym przedmiotem zainteresowania badań mikrobiomu było określenie składu mikrobiologicznego flory jelitowej. W ostatnich latach znacząco się to zmieniło. To, że na skórze również żyją miliardy ważnych bakterii, nie jest już niczym nowym. Organizm człowieka tworzy rodzaj symbiotycznej społeczności z całą gamą drobnoustrojów. Zwiększona wiedza na temat tej społeczności prowadzi naukowców do nowych pytań. W rezultacie znaczenie bakterii, które występują w i na ciele, staje się coraz bardziej przedmiotem zainteresowania – nie tylko samej nauki, ale także dla społeczeństwa.

Skóra jest największym organem w ludzkim ciele

Spełnia ona istotne funkcje w zakresie przemiany materii i regulacji ciepła. Jedną z najważniejszych funkcji jest to, że tworzy tarczę ochronną między narządami wewnętrznymi a środowiskiem. Aktualne badania pokazują, że nasza flora jelitowa ma wpływ również na stan skóry. Organizm ludzki jest skolonizowany przez około 10 do 100 bilionów bakterii. Choć nie widać ich gołym okiem, spełniają ważne zadania w naszym ciele. Mikrobiom człowieka znajduje się w jamie ustnej, jelitach i skórze. Jego skład jest inny dla każdego człowieka. Mikrobiom osób mieszkających w tym samym gospodarstwie domowym może jednak wykazywać bardzo podobny skład. Dzieje się tak, ponieważ żywe organizmy wymieniają między sobą informacje.

Rola mikrobioty skóry

Mikrobiota czyli żywe mikroorganizmy, są ważną tarczą ochronną dla naszej skóry. Równowaga między „dobrymi” i „złymi” mikroorganizmami jest niezbędna do wyparcia patogenów i przyspieszenia gojenia się ran. Ważnym czynnikiem jest również pH skóry, które nie tylko wspiera układ odpornościowy, ale jest również naszym obrońcą w walce z patogenami. Układ odpornościowy uczy się odróżniać pożyteczne bakterie od drobnoustrojów chorobotwórczych. Pot i sebum z gruczołów tworzą ochronny płaszcz kwasowy skóry, który jest niezbędny do zahamowania rozwoju wielu bakterii i grzybów. Zewnętrzna warstwa rogowa, również chroni organizm przed szkodliwymi substancjami, takimi jak chemikalia. W pewnym stopniu skóra zapewnia takżę ochronę narządów przed uderzeniami głębokimi. Brak równowagi mikrobioty skóry powoduje różne zaburzenia. Jeśli jest zbyt mało pożytecznych bakterii, zarazki mogą się łatwiej rozmnażać i powodować stany zapalne i inne choroby skóry. Na przykład, jeśli ktoś cierpi na trądzik lub egzemę, prawdopodobnie ma niezrównoważony lub „dysbiotyczny” mikrobiom.

Rozwój mikrobioty skóry

Nie rodzisz się z mikrobiotą, którą masz dzisiaj. Pierwszy rozwój trwa do kilku tygodni po urodzeniu i zależy od tego, czy doszło do porodu drogami natury, czy cięcia cesarskiego. Podczas cięcia cesarskiego dziecko przejmuje bakterie przede wszystkim ze skóry matki oraz z otoczenia szpitalnego, a nie z pochwy, jak ma to miejsce w przypadku normalnego porodu pochwowego. U wcześniaka, czyli dziecka urodzonego przed 37. tygodniem ciąży, występuje również znacznie mniejsza różnorodność specyficznych bakterii jelitowych oraz skórnych. Skóra nie jest jeszcze w pełni rozwinięta i stwarza zupełnie inne warunki do rozwoju jej flory bakteryjnej. Niekorzystne czynniki, takie jak cięcie cesarskie, antybiotyki i dłuższe pobyty w szpitalu czy przedwczesny poród mogą już mieć negatywny wpływ na rozwój mikrobiotę dziecka.

Czynniki wpływające na mikrobiom skóry

Mikrobiom, czyli cały genetyczny zbiór mikroogranizmów skóry, jest tak samo indywidualny odcisk palca każdego z nas, w ciągu życia wpływają na niego różne czynniki. Czynniki te decydują o składzie mikrobiomu, a tym samym o stanie zdrowia człowieka. Jak już wiecie, rozwój naszego mikrobiomu zależy w dużej mierze od rodzaju porodu. Na kolonizację przez bakterie może mieć również styl życia – zarówno negatywnie, jak i pozytywnie. W tym kontekście styl życia obejmuje życie w ciągłym stresie, sposób odżywiania, aktywność fizyczną, palenie tytoniu lub spożywanie alkoholu. Całe szczęście na te parametry mamy duży wpływ. Z drugiej strony nie mamy wpływu na nasz kod genetyczny. Pod tym względem nie którzy ludzie mają bardzo dobry mikrobiom od samego początku, podczas gdy inni muszą się bez niego obejść lub wiele zmienić, aby utrzymać dobry stan zdrowia. Ważną rolę w tworzeniu mikrobiomu skóry odgrywają również czynniki zewnętrzne, takie jak środowisko: region, w którym dorastasz lub mieszkasz przez dłuższy czas, warunki życia (np. czysta woda) lub promieniowanie słoneczne (jeśli mieszkasz w Afryce lub Finlandii). Stosowanie dezodorantów, płynów myjących lub kremów ma długotrwały wpływ na zmianę mikrobiomu skóry. Wskazane jest stosowanie produktów o neutralnym pH, aby nie naruszać ochronnego płaszcza kwasowego. Nie należy jednak lekceważyć jednego z najważniejszych czynników – mikrobioty jelitowej. Może mieć znaczący wpływ na naszą cerę. Wiele chorób skóry można leczyć lub łagodzić objawy dzięki dostarczeniu odpowiednich bakterii, właśnie do jelit.

Jaki jest związek mikrobiomu skóry z mikrobiomem jelitowym?

Przede wszystkim należy podkreślić, że jelito ma pozytywny wpływ na naszą skórę, o ile samo jest zdrowe, czyli zachowana jest naturalna równowaga flory jelitowej. Uważa się, że zdrowie skóry jest związane z mikrobiomem jelitowym za pośrednictwem układu odpornościowego. Na przykład dzieci o niskim zróżnicowaniu mikrobiomu jelitowego zostały powiązane z rozwojem atopowego zapalenia skóry. Ponadto często zgłaszano, że pacjenci z nieswoistym zapaleniem jelit cierpią, także na problemy skórne, które często można przypisać niezrównoważonemu mikrobiomowi jelitowemu. Nieodpowiednia dieta uboga w błonnik lub zbyt częste przyjmowanie antybiotyków powoduje zmianę bakterii jelitowych. Układ odpornościowy jest osłabiony, co z kolei zaburza florę skórną i sprzyja stanom zapalnym.

Jakie bakterie są przydatne dla skóry?

Na skórze żyją różne bakterie. Trzy główne grupy obejmują gronkowce, bakterie Propioni i bakterie Coryne. Oczywiście te bakterie nie są chorobotwórcze. Wręcz przeciwnie, są niezbędne dla mikrobiomu skóry. Bakterie nie zawsze są złe, pełnią w organizmie wiele ważnych zadań i są niezbędne dla człowieka. Skóra potrzebuje odpowiednich bakterii, aby wraz z układem odpornościowym zwalczyć te „złe”, potencjalnie niebezpieczne zarazki. W ten sposób mikrobiota skóry staje się tarczą ochronną dla naszego organizmu. Aby to nastąpiło, wszystkie trzy grupy bakterii powinny występować ze sobą w naturalnej równowadze. Powstaje więc pytanie: jak wprowadzić odpowiednie bakterie do swojego organizmu? Jedną z opcji są probiotyki. Składają się one z ważnych dla organizmu szczepów bakterii, które wspomagają wiele procesów regeneracyjnych. Probiotyki należy przyjmować przez dłuższy czas, aby kolonizacja bakteryjna mogła naprawdę zostać przywrócona do równowagi na dłuższą metę. Probiotyki w proszku, które są aktywowane w wodzie, okazały się optymalne pod względem ich działania. Skuteczna kuracja probiotyczna zawsze ma na celu poprawę rozwoju flory jelitowej, co jednocześnie ma pozytywny wpływ na florę skóry, a tym samym poprawia cerę.

Pozostałe artykuły